EHP Là Gì? Hiểu Biết “Kẻ Phá Hoại” Gan Tụy Tôm

Ngành nuôi tôm tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang đối mặt với một “kẻ thù vô hình” khiến hàng ngàn hộ nông dân lao đao: bệnh EHP trên tôm do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) gây ra. Theo thống kê độc quyền từ các chuyên gia thủy sản, tỷ lệ nhiễm EHP trên tôm thương phẩm tại các tỉnh trọng điểm như Cà Mau, Bạc Liêu, và Sóc Trăng đã tăng vọt lên 38% trong năm 2025, tăng 10% so với năm 2024. Không gây chết hàng loạt như bệnh đốm trắng, EHP âm thầm làm tôm chậm lớn, đẩy hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) lên trên 3.2 và kéo dài vụ nuôi thêm 25-35 ngày, gây thiệt hại hàng trăm triệu USD. Bài viết này cung cấp kiến thức nuôi tôm chuyên sâu về bệnh vi bào tử trùng EHP, triệu chứng nhận biết, và cách phòng trị EHP hiệu quả để bảo vệ vụ nuôi.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp phòng trị bệnh EHP trên tôm để tối ưu lợi nhuận, hãy đọc ngay để áp dụng các chiến lược an toàn sinh học tiên tiến nhất.

EHP Là Gì? Hiểu Biết “Kẻ Phá Hoại” Gan Tụy Tôm

Bệnh EHP trên tôm là do ký sinh trùng nội bào Enterocytozoon hepatopenaei, thuộc ngành Microsporidia, gây ra. Với kích thước siêu nhỏ (<1 micron), EHP tấn công trực tiếp gan tụy tôm thẻ chân trắng (Penaeus vannamei) và tôm sú (Penaeus monodon), làm suy giảm chức năng tiêu hóa và hấp thu. Không giống vi khuẩn hay virus, EHP là vi nấm ký sinh, khiến kháng sinh thông thường vô hiệu.

Vòng Đời EHP: Chu Kỳ Lây Nhiễm Dai Dẳng

Để phòng ngừa EHP hiệu quả, bà con cần nắm rõ 3 giai đoạn trong vòng đời của ký sinh trùng này:

1. Giai đoạn bào tử: Bào tử EHP có lớp vỏ bền, tồn tại hàng tháng trong nước, bùn đáy, và chịu được hóa chất khử trùng thông thường. Chúng lây nhiễm khi tôm ăn phải.

2. Giai đoạn xâm nhập: Bào tử vào gan tụy, phóng ống cực để bơm vật chất di truyền, nhân lên thành thể plasmodium đa nhân.

3. Giai đoạn tái tạo bào tử: Tế bào gan tụy vỡ, giải phóng hàng ngàn bào tử mới qua phân tôm, lây lan trong ao hoặc sang vụ nuôi mới.

Nguyên nhân lây nhiễm EHP chủ yếu từ tôm giống không sạch, thức ăn tươi sống (giun, artemia), và ao cải tạo kém. Độ mặn cao (>30 ppt) làm tăng nguy cơ lây nhiễm đến 25% so với môi trường mặn thấp.

Cơ Chế Gây Hại: Tại Sao Tôm “Còi Cọc” Dù Vẫn Ăn?

EHP phá hủy gan tụy – “nhà máy” tiêu hóa của tôm – bằng cách “cướp” năng lượng ATP, làm giảm enzyme tiêu hóa (α-amylase, lipase) đến 60%. Protein và glycogen trong cơ thể tôm giảm mạnh, gây tôm chậm lớn do EHP (tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 15-35% so với tôm khỏe). EHP còn gây stress oxy hóa, làm suy yếu miễn dịch (phenoloxidase giảm 55%), tạo điều kiện cho Vibrio gây hội chứng phân trắng (WFS) và hoại tử gan tụy cấp (AHPND).

Nhận Biết Sớm Triệu Chứng EHP Trên Tôm

Triệu chứng bệnh EHP trên tôm thường xuất hiện sau 20-40 ngày thả giống. Dưới đây là các dấu hiệu quan trọng để bà con phát hiện sớm:

Chẩn đoán EHP chính xác nhất bằng real-time PCR, phát hiện tải lượng mầm bệnh từ 10³ copies/ng DNA (ngưỡng rủi ro). Soi tươi hoặc mô bệnh học hỗ trợ, nhưng cần kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm.

Tình Hình EHP Tại ĐBSCL 2025: “Bệnh Kinh Tế” Gây Lỗ Nặng

Năm 2025, bệnh EHP trên tôm bùng phát mạnh tại ĐBSCL, với 82% ao nuôi ở Bạc Liêu và Cà Mau ghi nhận nhiễm từ 25-50 ngày nuôi. Thiệt hại kinh tế nghiêm trọng do:

• FCR tăng cao: Từ 1.7 (ao sạch) lên >3.2, đẩy chi phí thức ăn tăng 65%.

• Vụ nuôi kéo dài: Thêm 25-35 ngày, tăng chi phí điện, nhân công.

• Giá bán giảm: Tôm nhỏ chỉ đạt giá 70-80% so với kích cỡ chuẩn.

EHP còn làm tăng nguy cơ WFS (96% ao nhiễm EHP có Vibrio) và AHPND, khiến nhiều hộ phải thu hoạch non hoặc mất trắng.

Cách Phòng Trị EHP Hiệu Quả: “Pháo Đài” An Toàn Sinh Học

Chưa có thuốc đặc trị, phòng ngừa EHP là chiến lược then chốt. Dưới đây là quy trình toàn diện:

1. Chuẩn Bị Ao Nuôi “Sạch” Bào Tử

• Ao đất: Sên vét bùn, phơi khô 10-14 ngày, rải vôi nóng (CaO ≥7 tấn/ha) để pH ≥12.

• Ao lót bạt: Chà rửa bằng dung dịch NaOH 3%, phơi nắng 7 ngày.

• Xử lý nước: Lọc mịn, diệt khuẩn bằng Chlorine ≥45 ppm, chờ 7 ngày trước khi thả giống.

2. Kiểm Soát Đầu Vào

• Chọn tôm giống sạch EHP (PL12-15) với giấy PCR âm tính từ lab uy tín.

• Hạn chế thức ăn tươi sống; đông lạnh -20°C/72 giờ nếu dùng. Ưu tiên thức ăn công nghiệp cao cấp.

3. Quản Lý Ao Nuôi

• An toàn sinh học: Dụng cụ riêng, khử trùng bằng Chlorine, lưới che chống chim/cua.

• Chất lượng nước: Duy trì pH 7.6-8.4, DO >5.5 mg/l; dùng vi sinh phân hủy chất thải.

• Cho ăn & vệ sinh: Xi-phông đáy 3 lần/tuần, điều chỉnh thức ăn theo sàn nhá.

Khi Ao Nhiễm EHP

• Đánh giá: Xét nghiệm PCR. Nhiễm nhẹ (CT >25) – can thiệp; nặng (>10⁶ copies) – thu hoạch sớm.

• Can thiệp: Giảm thức ăn 20-30%, bổ sung beta-glucan, men tiêu hóa; xi-phông đáy hàng ngày.

Giải Pháp Độc Quyền Từ Aqua Shield: Tăng Sức Đề Kháng Cho Tôm

Để chống lại bệnh vi bào tử trùng EHP, bà con nên sử dụng Hepa-Shield và Probi:

• Hepa-Shield: Acid mật + sorbitol, bảo vệ gan tụy, tăng hấp thu dinh dưỡng 25%, giảm FCR 0.6-1.0.

• Probi: Lactobacillus acidophilus & plantarum, ức chế Vibrio 70%, ngăn WFS.

Lịch sử dụng:

Kết Luận: Hành Động Ngay Để Bảo Vệ Vụ Nuôi Tôm 2025

Bệnh EHP là một thách thức lớn, nhưng không phải là không thể kiểm soát. Bằng việc áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp an toàn sinh học, lựa chọn con giống sạch bệnh và chủ động tăng cường sức khỏe nội tại cho tôm bằng các giải pháp hỗ trợ chuyên biệt như Hepa-Shield và Probi, bà con hoàn toàn có thể bảo vệ thành quả lao động của mình và hướng tới một vụ mùa thành công, bền vững.

Bệnh EHP trên tôm là “sát thủ kinh tế”, nhưng với quy trình phòng trị EHP hiệu quả và sản phẩm hỗ trợ, bà con có thể giảm rủi ro xuống dưới 8%. Hãy đầu tư vào tôm giống sạch, an toàn sinh học, và liên hệ kỹ sư thủy sản để cập nhật giải pháp mới. Nuôi tôm bền vững bắt đầu từ hôm nay!

Chia sẻ bài viết để lan tỏa kiến thức nuôi tôm và bảo vệ ngành tôm Việt Nam. Theo dõi Aqua Shield Biotech để cập nhật thêm về cách phòng trị EHP và các bệnh tôm khác.

Từ khóa: bệnh EHP trên tôm, vi bào tử trùng EHP, tôm chậm lớn, phòng trị EHP, nuôi tôm miền Tây, tôm thẻ chân trắng, tôm sú.

Liên hệ Aqua Shield Biotech để được tư vấn giải pháp xử lý nước nuôi tôm phù hợp nhất cho ao nuôi của bạn.

Hotline: 0945 745 428
Email: aquashieldbiotech@gmail.com
Facebook: https://www.facebook.com/aquashieldbiotech
Địa chỉ: 104A Lê Tấn Bê, Phường An Lạc, Quận Bình Tân, TP.HCM